جوان آنلاین: با توجه به اتمام فصل جابه‌جایی مستأجران و ورود به پاییز، سامانه خودنویس توانست با مراجعه متعدد مردم به این سامانه برای عقد قرارداد اجاره جدید خود یا تمدید قرارداد ۲۰ هزارمیلیارد تومان صرفه‌جویی به همراه داشته باشد.
سامانه خودنویس سامانه عقد قرارداد مسکن بین مردم با مردم و مبتنی بر حذف واسطه‌هاست که با موفقیت توانسته است؛ بیشتر قرارداد‌های بخش مسکن را به خود جذب کند و در این بین، مشاوران املاک مجبور به ارتقای ارائه خدمات خود شدند تا بتوانند مشتری جذب کنند و به این ترتیب سامانه خودنویس توانسته است قدرت اختیار به مردم در مراجعه به مشاورین املاک و واسطه‌ها بدهد و این قدرت اختیار مردم، کمک به بهبود رقابت‌پذیری در ارائه خدمات مشاوره‌ای حوزه مسکن به مردم نیز شده است. اکنون با خودنویس، تمامی قرارداد‌ها به‌طور خودکار در سامانه ثبت و کد رهگیری صادر می‌شود. این امر علاوه بر شفافیت حقوقی و امکان پیگیری رسمی، منجر به ایجاد بانک اطلاعاتی دقیق از وضعیت بازار اجاره نیز شده است. چنین بانک اطلاعاتی به دولت، نهاد‌های حمایتی و حتی پژوهشگران امکان می‌دهد تا تصمیمات خود را بر مبنای داده‌های واقعی و لحظه‌ای اتخاذ کنند. علاوه بر این کد رهگیری رایگان اعطا شده به مردم در قرارداد‌های منعقد شده در سامانه خودنویس مزیت بزرگی دارند که تمامی خدمات حوزه حمایتی در بخش مسکن نظیر ثبت‌نام در مدارس، اخذ کارت بانکی و همچنین وام‌های حمایتی حوزه مسکن همگی منطبق بر کد رهگیری اخذ شده از سامانه خودنویس خواهد بود و به این ترتیب با عقد قرارداد در سامانه خودنویس از این مزیت‌ها نیز بهره خواهند برد.
با توجه به اتمام فصل جابه‌جایی مستأجران و ورود به پاییز، با مراجعه متعدد مردم به این سامانه برای عقد قرارداد اجاره جدید خود یا تمدید قرارداد؛ شاهد ۲۰ هزارمیلیاردتومان صرفه‌جویی در این سامانه بودیم. تجربه موفق خودنویس نشان داد، وقتی دولت، مردم و فناوری در یک مسیر هم‌افزا حرکت کنند، نتایج اقتصادی و اجتماعی آن می‌تواند چشمگیر و پایدار باشد. در نهایت، با ادامه توسعه و اتصال این سامانه به سایر زیرساخت‌های دیگر، می‌توان امیدوار بود خودنویس در سال‌های آینده به یکی از ارکان حکمرانی هوشمند مسکن در ایران بدل شود؛ سامانه‌ای که نه‌تنها هزینه‌های مردم را کاهش داده، بلکه اعتماد و شفافیت را به بازار اجاره بازگردانده است تا بتواند مرجعی برای شناسایی خانه‌های خالی نیز شود. هر قراردادی که کدرهگیری خود را از سامانه خودنویس اخذ کند؛ طبق نظر دولت به عنوان مسکن و محل سکونت‌گاهی یک خانواده در نظر گرفته می‌شود و در صورت عدم اخذ کد رهگیری رایگان چه برای مسکن اجاره‌ای چه مسکن مالکی و شخصی افراد، خانه مذکور خالی شناسایی خواهد شد و به این ترتیب با توسعه سامانه خودنویس در دو، سه سال آینده بستر شناسایی خانه‌های خالی تکمیل خواهد شد.
تحولی در حکمرانی نوین بازار مسکن
امیرحسین اقبالی، با اشاره به ورود سامانه خودنویس به بازار معاملات مسکن و حذف انحصار بلندمدت مشاوران املاک و کمک به از بین بردن نقش واسطه‌ها در عقد قرارداد مسکن خاطرنشان کرد: برای دهه‌ها، بازار اجاره مسکن در ایران وابسته به شبکه گسترده مشاوران املاک و واسطه‌ها بوده است. این وابستگی منجر به افزایش هزینه‌های مبادله، نبود شفافیت در قیمت‌ها و وابستگی مطلق مستأجران و مؤجران به واسطه‌ها شده بود تا جایی که اخذ کد رهگیری ساده برای مسکن استیجاری یا ملکی خود فرد نیازمند پرداخت هزینه به مشاورین املاک بود. با تصویب مجلس و پیگیری دولت سیزدهم، شاهد روی کار آمدن سامانه خودنویس بودیم. ورود سامانه خودنویس با مدل مردم برای مردم، این انحصار بلند مدت را شکسته است. اکنون، هر شهروند ایرانی می‌تواند قرارداد اجاره خود را به‌صورت رسمی، با کد رهگیری قانونی و بدون پرداخت کمیسیون‌های سنگین تنظیم کند. این فرآیند ساده، اما بنیادین، باعث تغییر رفتار دو گروه اصلی بازار یعنی مستأجران و مؤجران شده است.
وی در ادامه افزود: تا پیش از ایجاد سامانه خودنویس در بازار اجاره، کمیسیون‌های دریافتی مشاورین املاک، هزینه استعلام‌ها، هزینه چاپ و تنظیم قرارداد و حتی هزینه‌های جانبی مانند مراجعات حضوری و حمل‌ونقل، سهم بالایی از هزینه‌های مبادله را تشکیل می‌داد. برآورد‌ها نشان می‌دهد؛ در هر قرارداد اجاره، به‌طور میانگین ۱ تا ۲درصد از ارزش کل معامله به‌صورت هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم از جیب مردم خارج می‌شد. صرفه‌جویی تحقق‌یافته در این سامانه عملاً ناشی از حذف کمیسیون‌های غیرضروری، حذف مراجعات حضوری و رایگان شدن صدور کد رهگیری رسمی است. به بیان دیگر، سامانه خودنویس به مردم اجازه داده است تا همان خدمات را که پیش‌تر با هزینه‌های بالا دریافت می‌کردند، اکنون رایگان یا بدون پرداخت هزینه‌ای انجام دهند. این دستاورد، مصداق بارز کاهش هزینه‌های مبادله در اقتصاد و حرکت به‌سوی کارایی بیشتر بازارهاست.
اقبالی با اشاره به نقش کد رهگیری رایگان به عنوان مزیت سامانه خودنویس خاطرنشان کرد: یکی از برجسته‌ترین مزیت‌های سامانه خودنویس، اعطای رایگان کدرهگیری رسمی برای قرارداد‌های منعقده است. در گذشته، اخذ این کد مستلزم مراجعه به دفاتر املاک، پرداخت هزینه‌های مشخص و گاه وابسته به تمایل یا عدم تمایل مشاور املاک به ثبت‌رسمی قرارداد بود. نتیجه آن، انبوهی از قرارداد‌های غیررسمی، عدم ثبت دقیق آمار معاملات و بروز اختلافات حقوقی متعدد بین مؤجر و مستأجر بود ولی با سامانه خودنویس همه این مشکلات حل شده است. بسیاری از خدمات اجتماعی و حمایتی نظیر ثبت‌نام مدارس، دریافت کارت بانکی، درخواست وام‌های حمایتی و یارانه‌های مسکن، اکنون منوط به ارائه کد رهگیری معتبر است. به این ترتیب، سامانه خودنویس به زیرساخت هویتی معاملات ملکی کشور تبدیل شده و از نظر اعتبار حقوقی در ردیف دفاتر رسمی معاملات املاک قرار گرفته است.
وی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین پیامد‌های ظهور سامانه خودنویس، افزایش قدرت اختیار مردم در انتخاب مسیر انعقاد قرارداد است. تا پیش از این، مستأجران و مؤجران ناچار بودند برای هر قرارداد کوچک یا بزرگ، به دفاتر املاک مراجعه کنند. این تغییر پارادایم موجب شد؛ مشاورین املاک نیز به‌جای مقاومت در برابر فناوری، به سمت ارتقای خدمات خود حرکت کنند. بسیاری از دفاتر املاک، برای رقابت در زمینه جذب مشتری برای مراجعه حضوری به مشاورین املاک، خدمات مشاوره‌ای حرفه‌ای‌تر، شفاف‌تر و با هزینه کمتر ارائه کردند. به بیان دیگر، خودنویس با ایجاد رقابت، موجب افزایش کیفیت خدمات واسطه‌گری و کاهش هزینه‌های آن شد، بی‌آن که جایگاه حرفه‌ای مشاوران املاک را حذف کند.
اقبالی در پایان گفت: با پایان فصل جابه‌جایی مستأجران در تابستان و ورود به نیمه دوم سال، داده‌های منتشرشده از سامانه خودنویس نشان می‌دهد این سامانه توانسته است در مدت کوتاهی از فعالیت گسترده خود، موجب ۲۰هزارمیلیاردتومان صرفه‌جویی در هزینه‌های مبادله بازار اجاره مسکن شود. رقمی که نه‌تنها بیانگر یک دستاورد فناورانه و اقتصادی چشمگیر است، بلکه نشان از آغاز مرحله‌ای تازه در مسیر تحقق حکمرانی دیجیتال در بازار مسکن ایران دارد.
